دی ان ای – DNA – چیست

DNA مخفف دئوکسی ریبو نوکلئیک اسید، یه مولکول است یعنی گروهی از اتم ها که به هم چسبیده اند. این اتم ها با هم طوری ترکیب شدن که به شکل یک نردبانه بلند و مارپیچی در آمده اند. دی ان ای دستورالعمل ساخته شدن تمامی موجودات زنده است.

برای دانلود با خرید آن در تهیه مستندات بیشتر کمک کرده اید

این مستند بخشی از مستند کامل DNA و ژنتیک است

DNA چیست و چگونه کار می کنه؟

DNA  مخفف دئوکسی ریبو نوکلئیک اسید .

یه مولکول است

یعنی گروهی از اتم ها که به هم چسبیده اند.

این اتم ها با هم طوری ترکیب شدن که به شکل یک نردبانه بلند و مارپیچی در آمده اند.

تقریباً چیزی مثل این تصویر

احتمالاً در جاهای مختلف شنده اید که DNA

به عنوان یک نقشه یا دستور ساخت اندام زندگی عمل می کند

اما چطور؟

چطور یک ملکول به این کوچکی میتونه

دستور ساخت چیزهای پیچیده و شگفت انگیزیی مثل

درخت ، سگ یا دایناسور، باشد

برای پاسخ به این سوال بیایید اول نگاه سریعی به اسیدهای آمینه اندازیم.

اسیدهای آمینه (یا آمینو اسید ها ) مواد شیمیایی کوچکی در بدنمان هستند

که بسیار مهم بوده و

اغلب به عنوان عناصر سازنده زندگی شناخته می شوند.

حدود بیست نوع مختلف از آمینو اسید وجود داره

که هر کدوم دارای شکل منحصر به فردی هستند.

 

۱.۰۲

نکته جالب اینه که آنها میتونن مثل لوگو به هم متصل بشن

و انواع نامحدودی ذرات بزرگتری به نام پروتئین را تولید کنند

آمینو اسید ها،  پروتئین ها رو ایجاد می کنند

پروتئین ها به همراه سایر مواد شیمیایی ترکیب میشن و

سلول های زنده رو شکل میدن.

سلول ها، بافت ها رو شکل میدن.

بافت ها، اندام ها رو شکل میدن.

و وقتی همه اندام ها کنار هم قرار بگیرند و کار کنند ،

همه با هم موجوداتی زنده مثل من و شما رو به وجود می اورن.

این پروتئین ها هستند که بدنمون رو شکل میدن

و میلیون ها نوع پروتئین مختلف وجود دارد.

و برای اینکه به خوبی کار کنند باید به بهترین شکل ممکن ایجاد شوند

اگر شکل درستی نداشته باشن،

معمولاً کارایی هم  ندارن.

اینجاست که DNA وارد می شه.

DNA کارهای جالب زیادی انجام میده.

بعضی از آنهارو به طور کامل نمی دانیم

اما یکی از اصلی ترین و شناخته شده ترین کارهای آن اینه که

به آمینو اسید ها میگه چطور در کنار هم قرار بگیرن و

به شکل کامل و درست پروتئین در بی آیند.

 

۲.۰۰

از نظر تئوری ،

اگر پروتئین های مناسب

در زمان مناسب و

در جای درست ساخته بشن،

آنگاه همه چیز، از سلول ها گرفته تا اندام ها و

خود موجود ، بدون مشکل خواهد بود

در اینجا، مدل ساده شده DNA رو میبینید که

به ما نشان میده که پله های نردبان

از چهار نوع ماده شیمیایی مختلف تشکیل شده

که با رنگ ها و حروف مختلف مشخص شده.

اگر فقط به یک نیمه از این مولکول نگاه کنید ،

میتونید توالی شیمیایی یا کد ژنتیکی رو

از بالا به پایین مثل یک کتاب بخوانید.

یک رشته از DNA بسیار طویل است

به اندازه میلیون ها حرف طول دارد و

بیشتر عمر خودشو

به شکل توهم رفته و چمبره زده،

درون هسته یا مرکز سلول، سپری میکنن.

اما آمینو اسید ها ، در خارج از هسته زندگی میکنن؛ جاییکه بهش میگن سیتوپلاسم.

برای کمک در ایجاد ارتباط DNA با سیتوپلاسم و  تبدیل آمینو اسید به پروتئین

مواد شیمیایی خاصی که درون هسته قرار دارند،

قسمتی از کد های DNA  رو کپی میکنن

 

۳.۰۲

این بخش کپی شده  از DNA رو بهش میگن RNA.

که خیلی شبیه به ملکول DNA است

اما کوتاه تر بوده و یک ردیف از آن را ندارد.

کوتا بودن و باریک بودن RNA این امکان رو بهشون میده تا

از منافذ هسته به راحتی عبور کنند

به سیتوپلاسم بروند و داخل ذره دیگه ایی به نام ریبوزوم شوند.

ریبوزوم ها، ماشین های ساخت پروتئین هستند

آنها کد های RNA را سه تا سه می خوانند

آمینواسید ها رو از محیط اطراف میمکند و

مطابق کد ژنتیکی RNA ،

آنها رو در یک زنجیره بهم میچسبانند.

این زنجیره همینطور رشد می کند،

خم میشود،

چین میخورد و به خودش میچسبد تا

به یک پروتئین بی نقص تبدیل شود.

هر سه حرف از کد RNA ، به ریبوزوم می گوید

که کدام یک از بیست نوع مختلف از آمینو اسیدها را

باید اضافه کرد.

مثلا CAA به ریبوزوم میگه که گلوتامین را بگیرد.

یا AGU میگه که سرین بگیرد

 

۴.۰۰

به محض ساخت شدن پروتئین،

آنگاه می تواند کارهای مختلفی انجام دهد از جمله

یکی از آنها می تواند کمک به شکل گیری سلول جدید باشد.

بنابراین برای جواب به این سوال که DNA چیست،

باید گفت که DNA یک طرح و نقشه ملکولی

برای ایجاد موجودات زنده است.

و چطور کار میکند؟

DNA، RNA  رو می سازه

RNA، پروتئین ها رو می سازه

پروتئین هم زندگی رو می سازه.

کل این فرایند، با این همه پیچیدگی و شگفت انگیزی اش

کاملا بر پایه علم شیمی بنا شده.

می توان آن را مطالعه کرد و می توان آن را فهمید